(22) Mahabodhi Temple Complex at Bodh Gaya / (23) Group of Monuments at Pattadakal / (24) Dholavira

(24) Dholavira / Gujarat

เราเคยเรียนกันมาว่าในแถบเอเชียอารยธรรมลุ่มแม่น้ำสินธุนั้นเก่าแก่ที่สุด (ราวๆ 3,000 ปีก่อนคริสตกาล) เป็นวัฒนธรรมรุ่นเดียวกับอียิปต์ และเมโสโปเตเมีย

แม่นำ้สินธุมีต้นกำเนิดอยู่ในปากีสถาน ค่อยๆ ไหลลงมาทางใต้ผ่าน ลาดักห์(Ladakh) ยาวลงมาราชาสถาน (Rajasthan) และลงทะเลที่กุจราต (Gujarat) แต่ตอนนี้เกิดการเปลี่ยนแปลงของเปลือกโลก แม่น้ำเปลี่ยนทิศบริเวณนี้จึงเป็นทะเลทราย แต่ซากอารยธรรมลุ่มแม่น้ำสินธุ (Indus Valley Civilization หรือ เรียกอีกชื่อว่า Harappan Civilization) ยังคงมีเหลืออยู่บ้าง

Dholavira (โดห์ลาวิร่า) ถูกค้นพบในช่วงปีค.ศ.1967-68 กลายเป็นโบราณสถานในยุคอารยธรรมลุ่มแม่น้ำสินธุแห่งที่ 8 ที่ขุดเจอ (อีก 7 ที่คือ Harappa, Mohenjo-daro, Ganeriwala, Rakhigarhi, Kalibangan, Rupnagar และ Lothal ซึ่งอันหลังนี้อันนี้อยู่ในกุจราตเช่นกัน) และเป็นซากอารยธรรมลุ่มแม่น้ำสินธุที่ทรงคุณค่าที่สุดในอินเดีย

ความน่าสนใจของซากอารยธรรมที่โดห์ลาริร่า คือ การออกแบบโครงสร้างทางน้ำ วิศวกรรมโครงสร้างการกรองและกักเก็บน้ำ ซึ่งในยุค 3,000 ปีก่อนคริสตกาลไม่ใช่เรื่องง่ายๆ เลย

โดห์ลาริร่า ตั้งอยู่บนเนินเขาเตี้ยๆ ทำเลดี มีแม่น้ำไหลผ่าน 2 สาย ยอดเนินเป็นส่วนของกษัตริย์และราชวงศ์ พื้นล่างลงมาหน่อย เรียกว่า "Middle Town" เป็นโซนของสามัญชน ร้านค้าและตลาด และชั้นล่างสุดบริเวณตีนเขาเรียกว่า "Lower Town" เป็นอ่างเก็บน้ำ 16 แอ่ง ทุกแอ่งมีกระบวนการกรองน้ำและมีท่อหินเชื่อมต่อถึงกัน คาดว่าในยุคนั้นคงจะเป็นเมืองที่ยิ่งใหญ่และน่าจะมีผู้คนอาศัยอยู่มากกว่า 22,000 คน

Dholavira ได้รับการขึ้นทะเบียนเป็นมรดกโลกเมื่อกรกฎาคม 2021